Os Camiños
Se hai algo especialmente vinculado ás Romarías é o feito de camiñar cara aos lugares sacros. O Santuario da Virxe da Barca de Muxía non é unha excepción.
Unha das rutas con maior historia e que marca este lugar como destino ineludible de peregrinos é o Camiño de Santiago Fisterra-Muxía. A lenda da aparición da Virxe ao Apóstolo Santiago arraiga profundamente a tradición xacobea neste destino transcendente do Fin do Camiño.
Dende a Idade Media, o fervor relixioso cara ao Santuario da Barca impulsou peregrinacións máis aló de Compostela, atraendo camiñantes ao Finisterrae. O singular Camiño Fisterra-Muxía, investindo a dirección tradicional, segue sumando peregrinos internacionais, consolidando a Muxía como un punto culminante para quen busca estender a súa viaxe espiritual e conectar coa natureza e a devoción mariana. En 2024, máis de 2.200 peregrinos percorreron esta ruta, reflectindo o seu crecente atractivo global.
A intensa devoción á Virxe da Barca tamén deu orixe aos históricos Camiños da Barca, carreiros ancestrais que conectaban Muxía coas principais poboacións da rexión. Estas rutas, detalladas historicamente, comprenden diversos itinerarios que testemuñan a constante afluencia de romeiros da Costa da Morte e comarcas veciñas. Desde a ruta costeira do norte que serpenteaba dende A Coruña, pasando pola ruta interior da Terra de Soneira, ata os camiños que conectaban Mazaricos, Dumbría, Cee, Corcubión e a ruta costeira sur desde Fisterra (culminando no evocador “Camiño da Pel”), estas vías de fe manteñen viva a esencia da peregrinación á Virxe da Barca, profundamente arraigada na tradición local.
La intensa devoción a la Virgen de la Barca también dio origen a los históricos Caminos de la Barca, senderos ancestrales que conectaban Muxía con las principales poblaciones de la región. Estas rutas, detalladas históricamente, comprenden diversos itinerarios que testimonian la constante afluencia de romeros de la Costa da Morte y comarcas vecinas. Desde la ruta costera del norte que serpenteaba desde A Coruña, pasando por la ruta interior de la Terra de Soneira, hasta los caminos que conectaban Mazaricos, Dumbría, Cee, Corcubión y la ruta costera sur desde Fisterra (culminando en el evocador “Camino de la Piel”), estas vías de fe mantienen viva la esencia de la peregrinación a la Virgen de la Barca, profundamente arraigada en la tradición local.
Fisterra-Muxía
Profundamente arraigada na lenda da aparición da Virxe ao Apóstolo Santiago, a tradición xacobea e, por conseguinte, o Camiño de Santiago, atopan en Muxía un destino transcendente. O fervor relixioso que emana do Santuario da Barca e a súa conexión co discípulo de Xesús, cuxos restos repousan na Catedral de Santiago de Compostela, impulsou xa na Idade Media as peregrinacións cara a estas costas do Finisterrae (Fisterra) e cara á propia Muxía. A devoción á Virxe da Barca erixiuse así como un poderoso imán, ofrecendo aos camiñantes unha nova meta na súa procura espiritual.
Historicamente, os peregrinos buscaban completar a súa experiencia transcendente estendendo a súa ruta dende Compostela ata o extremo occidental da Península Ibérica. Co tempo, este percorrido foi atraendo a un número crecente de camiñantes, unha tendencia que continúa florecendo na actualidade.
O singular Camiño Fisterra-Muxía distínguese como o único dos itinerarios xacobeos que inviste o sentido tradicional, tomando a capital galega non como destino final, senón como punto de partida. Tal é a significación desta ruta, concibida coma unha extensión natural da vivencia xacobea tras a chegada á Catedral, que atrae a un fluxo constante de peregrinos ao longo de todo o ano. De feito, en 2024, un total de 2.255 persoas percorreron este itinerario, un notable aumento do 27% con respecto ao ano anterior. Deles, 913 eran peregrinos internacionais, representando un significativo 42% do total, o que subliña o crecente interese global polo Santuario da Barca.
Segundo as estatísticas da Oficina do Peregrino, os dez principais países de orixe dos camiñantes do Camiño Fisterra-Muxía son Portugal (6,74%), Italia (4,66%), Estados Unidos (3,12%), Reino Unido (2,44%), Alemaña (1,76%), Holanda (1,63%), Irlanda (1,63%), Eslovaquia (1,54%), Francia (1,45%) e Porto Rico (1,36%).
Muxía e o seu Santuario da Barca consolidáronse, así como un destino imprescindible para aqueles que buscan prolongar a súa viaxe espiritual máis aló de Santiago. O Camiño Fisterra-Muxía ofrece unha oportunidade única para conectar coa lenda, a natureza agreste da Costa da Morte e a profunda devoción á Virxe da Barca.
Vía Mariana
O Santuario da Virxe da Barca é tamén o punto final da Vía Mariana Luso-Galaica. Trátase dun itinerario, de preto de 400 quilómetros de lonxitude, que parte do templo de Nosa Senhora do Sameiro, en Braga (Portugal), para ir percorrendo o norte de Portugal, cruzando a provincias de Pontevedra e da Coruña ata chegar á igrexa muxiá.
O percorrido comprende o paso por un total de 10 templos marianos. Estes son: Nossa Senhora do Sameiro, Santa María de Braga, Nossa Senhora dá Paz e Nossa Senhora dá Peneda (en Portugal); A nosa Señora de Franqueira, Santa María de Aguasantas e Milagros de Amil (na provincia de Pontevedra), A nosa Señora da Escravitude, A nosa Señora do Portal e A nosa Señora da Barca (na Coruña).
Do mesmo xeito que no Camiño de Santiago, a realización do percorrido e o paso por cada unha das etapas principais do mesmo débese reflectir na credencial da Vía Mariana Luso-Galaica. Ademais, tanto no punto inicial (Oficina de Turismo de Braga) como no final (Oficina de Turismo de Muxía) pódese recoller a Certificación Mariana. A través dela corrobórase a realización do percorrido completo entre ambos os puntos. Entrégase de modo gratuíto, tendo en conta que se corroborou a credencial do peregrino.
Podes descargar aquí outros materiais informativos sobre este itinerario:
Camiños Da Barca
A profunda devoción á Virxe da Barca e a vibrante atmosfera da súa romaría deron orixe aos ancestrais Camiños da Barca. Estas rutas, moitas das cales seguían os carreiros que outrora conectaban Muxía coas importantes cidades da Coruña e Santiago, xurdiron da constante afluencia de romeiros procedentes non só dos diversos recunchos da Costa da Morte, senón tamén de comarcas veciñas como A Barcala ou Muros-Noia.
Segundo detalla o historiador Xan X. Fernández Carrera na súa obra “A Romaría da Barca”, existen ata seis camiños históricos que converxen no Santuario da Barca de Muxía, cada un coa súa propia historia e encanto:
- Ruta Costeira do Norte: Unía a cidade da Coruña con Muxía, serpenteando polas pintorescas localidades de Malpica, Ponteceso, Laxe, Ponche do Porto, Camariñas e, finalmente, Muxía.
- Ruta Soneirana: Unha das máis transitadas, abrazando o corazón da Terra de Soneira, que comprende os municipios de Vimianzo, Zas e Camariñas, onde a tradición de peregrinar a pé á Romaría da Virxe da Barca está profundamente arraigada.
- Ruta de Mazaricos e Dumbría: Este itinerario comparte tramos co antigo Camiño de Santiago Fisterra-Muxía, estendéndose mesmo ata as terras de Negreira, Serra de Outes e a ría de Muros-Noia.
- Ruta de Cee e Corcubión: Un camiño costeiro moi popular que bordea o litoral, especialmente no tramo comprendido entre Muros e Cee, localidades cunha forte tradición de peregrinacións masivas á Romaría da Virxe da Barca.
- Ruta Costeira do Sur: O último dos itinerarios documentados une as vilas de Fisterra e Muxía, con rexistros da súa existencia que se remontan á Idade Media. O final deste camiño coincide co evocador “Camiño da Pel”, un carreiro cunha fonte tradicional onde peregrinos e romeiros detíñanse para purificarse antes de chegar ao Santuario. Este tramo final é o mesmo que o actual Camiño Muxía-Fisterra.
Como se evidencia, a tradición de peregrinar ao Santuario da Virxe da Barca de Muxía ten profundas raíces medievais. Á conexión coa tradición xacobea, exemplificada polo Camiño Fisterra-Muxía, súmanse estoutros itinerarios que foron, e aínda son en menor medida, vías de fe para os habitantes das comarcas próximas, mantendo un forte arraigamento na poboación local.